- Akty notarialne:Odpowiednie zapisy Ustawy Prawo o notariacie regulujące sporządzanie przez notariuszy aktów notarialnych (wyciąg)
Art. 91 [Postanowienia ogólne] Notariusz sporządza akt notarialny, jeżeli wymaga tego przepis prawa lub taka jest wola stron.
Art. 92 [Treść]
§ 1. Akt notarialny powinien zawierać:
1) dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu, a w razie potrzeby lub na żądanie strony – godzinę i minutę rozpoczęcia i podpisania aktu;
2) miejsce sporządzenia aktu;
3) imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządziła osoba wyznaczona do zastępstwa notariusza lub upoważniona do dokonywania czynności notarialnych – nadto imię i nazwisko tej osoby;
4) imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę i siedzibę osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie, imiona, nazwiska i miejsce zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a także innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu;
5) oświadczenia stron, z powołaniem się w razie potrzeby na okazane przy akcie dokumenty;
6) stwierdzenie, na żądanie stron, faktów i istotnych okoliczności, które zaszły przy spisywaniu aktu;
7) stwierdzenie, że akt został odczytany, przyjęty i podpisany;
8) podpisy biorących udział w akcie oraz osób obecnych przy sporządzaniu aktu;
9) podpis notariusza.
§ 2. Jeżeli w akcie bierze udział osoba, która nie umie lub nie może pisać, notariusz stwierdza, że osoba ta aktu nie podpisała, i podaje, z jakich powodów.
§ 3. Jeżeli akt notarialny dotyczy czynności prawnej, akt ten powinien zawierać treści istotne dla tej czynności. Ponadto akt notarialny powinien zawierać inne stwierdzenia, których potrzeba umieszczenia w akcie wynika z niniejszej ustawy, z przepisów szczególnych albo z woli stron.
§ 4. Jeżeli akt notarialny w swej treści zawiera przeniesienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej albo ustanowienie prawa podlegającego ujawnieniu w księdze wieczystej, bądź obejmuje czynność przenoszącą własność nieruchomości, chociażby dla tej nieruchomości nie była prowadzona księga wieczysta, notariusz sporządzający akt notarialny jest obowiązany zamieścić w tym akcie wniosek o dokonanie wpisu w księdze wieczystej, zawierający wszystkie dane wymagane przepisami Kodeksu postępowania cywilnego. Notariusz jest obowiązany przesłać z urzędu sądowi właściwemu do prowadzenia ksiąg wieczystych wypis aktu notarialnego zawierający wniosek o wpis do księgi wieczystej wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu, w terminie trzech dni od sporządzenia aktu.
§ 5.(uchylony)
§ 6. Jeżeli akt notarialny w swej treści zawiera przeniesienie własności nieruchomości dokonane przez osobę, na rzecz której zostało przekształcone prawo użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości na podstawie art. 1 ust. 1, 2 albo ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz.U. z 2012 r. poz. 83), przed upływem 5 lat, licząc od dnia przekształcenia, notariusz, który sporządził ten akt, jest obowiązany przesłać z urzędu jego wypis organowi, który wydał decyzję o przekształceniu.
Art. 94 [Odczytanie i poprawienie]
1. Akt notarialny przed podpisaniem powinien być odczytany przez notariusza lub przez inną osobę w jego obecności. Przy odczytaniu aktu notariusz powinien się przekonać, że osoby biorące udział w czynności dokładnie rozumieją treść oraz znaczenie aktu, a akt jest zgodny z ich wolą. Na żądanie powinny być odczytane również załączniki do aktu.
2. Wszelkie wywabiania i wyskrobywania są niedopuszczalne; wolne miejsca powinny być przekreślone, a poprawki należy omówić na końcu aktu przed złożeniem podpisu przez osoby biorące udział w czynności lub przed złożeniem podpisu przez notariusza, jeżeli poprawka dotyczy aktu niepodpisywanego przez strony. Zbędne wyrazy albo ich części powinny być przekreślone w ten sposób, aby można je było odczytać, a przekreślenia te należy na końcu aktu omówić przed złożeniem podpisów. Przekreślenia nieomówione uważa się za niedokonane.
Art. 95 [Przechowywanie] Oryginały aktów notarialnych nie mogą być wydawane poza miejsce ich przechowywania.
Zgodnie z prawem polskim formy aktu notarialnego wymagają:
- umowy sprzedaży, zamiany, darowizny, przewłaszczenia na zabezpieczenie itp. jeżeli ich przedmiotem są nieruchomości (własność, wieczyste użytkowanie, własność lokalu), spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
- umowy darowizny (niezależnie od jej przedmiotu), chyba że stwierdzamy dokonaną już darowiznę (wyjątek oczywiście nieruchomości, prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu), pamiętać należy, że darowizna udziału w spółce z o.o. wymaga poświadczenia podpisu (Kodeks spółek handlowych jako lex specialis),
- ustanowienie hipoteki (za wyjątkiem bankowej), służebności osobistej (np. mieszkania), służebności gruntowej, prawa użytkowania,
- ustanowienie odrębnej własności lokalu,
- oddanie nieruchomości w wieczyste użytkowanie,
- zawarcie umów spółek: komandytowej, komandytowo – akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjnej oraz zmiana ich treści,
- poddanie się rygorowi egzekucji w celu wykonania zobowiązania pieniężnego lub wydania rzeczy,
- ugody pozasądowe, jeżeli ich przedmiotem są prawa opisane powyżej,
- inne, jeżeli wynika to z odpowiedniego przepisu prawa.
Notariusz sporządza również w formie aktu notarialnego Akty Poświadczenia Dziedziczenia, których tryb sporządzania i zawartość treści regulują odpowiednie zapisy Ustawy Prawo o notariacie. Poniżej wyciąg:
Art. 95a [Podstawa sporządzenia aktu] Notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych.
Art. 95f [Akt poświadczenia; forma i treść]
- § 1. Akt poświadczenia dziedziczenia powinien zawierać:
1) dzień, miesiąc i rok oraz miejsce sporządzenia aktu;
2) imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządziła osoba wyznaczona do zastępstwa notariusza lub upoważniona do dokonywania czynności notarialnych – nadto imię i nazwisko tej osoby;
3) imię i nazwisko spadkodawcy, imiona jego rodziców oraz jego numer PESEL;
4) datę i miejsce zgonu spadkodawcy oraz jego ostatnie miejsce zamieszkania;
5) wskazanie spadkobierców, którym spadek przypadł – imiona, nazwiska i imiona rodziców oraz datę i miejsce urodzenia osób fizycznych, a w przypadku osób prawnych – nazwę i siedzibę;
6) tytuł powołania do spadku i wysokość udziałów w spadku wraz ze wskazaniem w razie dziedziczenia ustawowego, czy spadkobierca był małżonkiem spadkodawcy, czy jego krewnym i w jakim stopniu, a w razie dziedziczenia testamentowego wraz z określeniem formy testamentu;
7) wskazanie spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne podlegające dziedziczeniu z ustawy oraz ich udziały w nim;
7a) wskazanie osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, oraz przedmiotów tych zapisów, chyba że osoby te nie chcą lub nie mogą być zapisobiorcami;
8) powołanie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu;
9) podpisy wszystkich biorących udział w spisywaniu protokołu dziedziczenia;
10) podpis notariusza;
11) adnotację o dokonaniu rejestracji zgodnie z art. 95i.
Sporządzając Akt poświadczenia dziedziczenia, notariusz poprzedza go sporządzeniem również w formie aktu notarialnego odpowiednim Protokołem dziedziczenia, w którym zamieszcza również, jeżeli jest to konieczne oświadczenie spadkobierców o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (jeżeli dokumenty sporządzane są przed upływem 6 miesięcy od chwili, w której spadkobiercy dowiedzieli się o otwarciu spadku (śmierci spadkodawcy). Jeżeli spadkobiercy dziedziczą na podstawie testamentu, to notariusz może także protokołem w formie aktu notarialnego dokonać otwarcia i ogłoszenia testamentu. Można to uczynić niezależnie od poświadczania dziedziczenia.
- Poświadczenia
Odpowiednie zapisy Ustawy Prawo o notariacie regulujące dokonywanie przez notariuszy różnych poświadczeń (wyciąg):
Art. 96 [Przedmiot] Notariusz poświadcza:
1) własnoręczność podpisu;
2) zgodność odpisu, wyciągu lub kopii z okazanym dokumentem;
3) datę okazania dokumentu;
4) pozostawanie osoby przy życiu lub w określonym miejscu.
Pamiętać należy, że
- notariusz może potwierdzić własnoręczność podpisu złożonego na dokumencie w jego obecności lub uznanego przez osobę jako własny,
- zgodnie z najnowszym orzecznictwem Sądu Najwyższego notariusz może poświadczyć podpis na dokumencie w języku obcym, nie znanym notariuszowi,
- zgodność dokumentu może notariusz potwierdzić, jeżeli okazuje się mu oryginał dokumentu. Np. zalaminowanie dokumentu powoduje, że notariusz nie może stwierdzić czy jest autentyczny, a więc nie może poświadczyć jego zgodności z oryginałem,
- należy pamiętać, że stwierdzając własnoręczność podpisu notariusz stwierdza również datę okazania dokumentu.